Có lẽ đến bây giờ tôi mới hiểu sâu sắc vì sao Vũ lại đặt cho tôi cái tên “sâm cầm”
Gần hai mươi năm, kể từ ngày chúng tôi cùng ngồi bên bờ Hồ Tây vào một chiều cuối thu - đầu đông, lãng đãng heo may, Vũ đã gọi tôi như thế với cái nheo mắt hóm hỉnh. Tôi mỉm cười, cảm thấy cái tên ấy thật phù hợp không gian lãng mạn quanh mình. Dù rất lơ mơ hiểu biết về sâm cầm nhưng ai có thể từ chối được một “biệt danh” mang ý nghĩa về một loài chim quý (như lời giải thích của Vũ), một loài chim tượng trưng cho mùa thu Hà Nội như chim én tượng trưng cho mùa xuân vậy. Khi tôi hỏi anh về sâm cầm, những câu giải thích sau đó của Vũ lại càng cho tôi tin tưởng rằng mình đã nhận được sự trân trọng nâng niu từ anh.
- Em biết không. Sâm cầm là một loài chim sống ở phương bắc lạnh lẽo chỉ về phương nam tránh rét mỗi độ cuối thu. Ở phương bắc, sâm cầm chỉ ăn sâm, sâm cầm có nghĩa là chim sâm đó mà. Vì thịt chim rất bổ dưỡng nên ngày xưa các vua chúa nhà Nguyễn có lệ sai bắt sâm cầm để cúng tiến hàng năm nữa. Còn bây giờ, các quan chức cũng đua nhau mua sâm cầm để dầm rượu uống - Thảo nào mà sâm cầm càng ngày càng ít đi anh nhỉ.
- Ừ cái gì càng ít thì lại càng quí em à. Giống như em vậy.
Lại một cái nheo mắt hóm hỉnh nhìn tôi đang thả hồn mơ màng theo những con sâm cầm bay vào chiều cuối thu lãng đãng mờ sương
***
Tôi xa Hà Nội, xa Vũ, xa cả giấc mơ sâm cầm buổi cuối thu…
Khôi, chồng tôi bây giờ là người miền Trung hiền lành cục mịch, khác hẳn những anh chàng Hà Nội gốc lém lỉnh, hoạt ngôn. Anh chả hề hay biết gì về loài sâm cầm cũng như cái biệt danh mà tôi đã cố tình cất giữ kỹ càng trong ký ức và phủ lên đó một lớp bụi thời gian. Miệt mài với công việc giảng dạy tại một trường đại học, Khôi là người chuyên tâm vào khoa học. Mọi thứ anh nghĩ, anh làm đều phải dựa vào những cứ liệu khoa học xác đáng. Cuộc sống của chúng tôi khá hơn nhiều so với những ngày trước đây, khi mức lương giảng viên bèo bọt của anh khiến chính anh cũng phải thở dài xót xa khi nhìn thấy tôi ngồi gỡ từng miếng nạc trong mớ cá liệt (long hội-lôi họng) để đút cho con ăn. Khôi đã hể hả (hể hả một cách hồn nhiên) đưa về cho tôi những xấp tiền thù lao dạy thêm tại chức và gia đình tôi đã khá lên trong sự vun vén của cả hai vợ chồng. Còn tôi, luôn bằng lòng với công việc của một công chức nhà nước ba cọc ba đồng nhưng nhàn tản, dễ chịu (cũng cần nói thêm là nếu bạn đừng quá bận tâm với những chuyện chức quyền). Giờ đây, sự quan tâm lớn nhất của chúng tôi là dành cho hai cậu con đang đến tuổi trưởng thành.
Nói cho đúng, tôi không thể quên Vũ, cũng như không thể quên được cái biệt danh sâm cầm độc đáo kia.
Di động của tôi có một số máy mang tên Sâm cầm. Đó là số máy của Vũ. Số máy đó chỉ hiện lên 2 lần trong khoảng thời gian gần 10 năm kể từ ngày tôi có chiếc máy điện thoại di động đầu tiên và nó như là một trong những số máy đầu tiên được lưu cố định trong Sim. Cuộc gọi đầu, Vũ muốn tôi xác nhận về số máy của mình . Trong khi tôi rất ngạc nhiên chưa kịp hỏi vì sao tôi mới dùng máy di động này có mấy ngày mà Vũ đã biết thì anh đã cười (tôi đoán là kèm thêm một cái nháy mắt nữa) bảo: “em lưu số máy này của anh và đừng đổi số máy nhé. Hẹn gặp em sau” rồi cúp máy.
Cuộc gọi thứ hai đến sau cuộc gọi đầu những mấy năm, khi mà tôi đã quên rằng trong Sim của mình còn lưu số máy của Vũ thì lại hiện lên chữ “samcam”. Vũ nói tên một nhà hàng bậc nhất của thành phố tôi ở và bảo tôi đến chơi trước khi anh ra sân bay về Hà Nội. “Anh mời cả chồng em đến nữa nhé”. Hôm ấy là buổi chiều đầu tháng 10 cuối thu, đầu đông, hơi se lạnh và lất phất mưa.
Vợ chồng tôi bước đến nhà hàng, chưa kịp hỏi thăm thì một cô gái tiếp tân xinh đẹp đã bước đến cúi chào: “ Anh Vũ, Tổng giám đốc, mời anh chị vào phòng VIP ạ, xin anh chị đi theo em.”
“Tổng giám đốc, phòng Vip…” Những câu nói của cô nhân viên khiến tôi bất giác nhìn lại mình. Một bộ quần áo xám hơi cũ, một chiếc khăn quàng cổ (vật bất ly thân bảo hiểm cho cái họng hay bị viêm vào những khi thời tiết giao mùa), bên cạnh là ông chồng với cặp kính cận dày cộp …khiến tôi đánh mất một nửa sự tự tin vốn có. Thôi lỡ rồi, tôi chặc lưỡi, cố lấy lại sự bình thản bước nhanh qua một lối đi hai bên đầy hoa cỏ.
Vũ ra tận cửa đón vợ chồng tôi vào bàn và vui vẻ giới thiệu chúng tôi với những người bạn anh: “Đây là vợ chồng cô bạn gái của anh hồi đại học”. Câu chuyện chung ban đầu hơi tẻ nhạt mang tính chất xã giao nhưng sau đó đã sôi nổi hẳn khi xoay quanh đề tài qui hoạch, kiến trúc thuộc chuyên ngành giảng dạy của chồng tôi. Cũng nhờ đó tôi mới biết Vũ đã là Tổng giám đốc một công ty chuyên về bất động sản và đang có những dự án lớn đầu tư tại thành phố quê tôi
Được hơn một tiếng, chồng tôi xin phép về trước để chuẩn bị cho tiết dạy buổi tối và được Vũ hóm hỉnh hứa sẽ “đưa "tù binh" về nhà không thiếu một cọng lông”. Lát sau, mấy cậu bạn cùng bàn cũng ý nhị rời bàn với nhiều lý do. Căn phòng sang trọng chỉ còn hai chúng tôi với chiếc ti vi đang bật lên những giai điệu nhạc dành cho karaoke.
- Người ta đối xử với em không tốt lắm phải không ? Vũ phá tan im lặng giữa hai chúng tôi bằng một câu hỏi và kèm theo đó tôi đã thâý khuôn mặt anh rát rạt bên má mình?
- Ai cơ ạ? Chồng em tốt lắm mà. Tôi giật mình, né ánh mắt và khuôn mặt của Vũ.
- Anh không nói cuộc sống gia đình của em. Anh nói đến công việc của em.
- Công việc của em thì bình thường thôi mà.
- Không bình thường đâu. Với trình độ, khả năng của em, nếu em ở ngoài ấy với anh thì bây giờ em đã có một vị trí xứng đáng…
Chúng tôi ngồi với nhau khá lâu, tôi ngạc nhiên khi Vũ đã biết hết những chuyện cơ quan, chuyện công việc, chuyện gia đình và cả những chuyện rắc rối gần đây của tôi. Vũ cười với tôi vẻ cảm thông và nói nhỏ
- Anh thật ngạc nhiên vì cho đến giờ em vẫn là một chú chim sâm cầm ngơ ngác. Ngơ ngác thật đấy. Nếu là người khác thì anh sẽ không tin những điều mà họ nói đâu.
Thấy vẻ hoài nghi của tôi, Vũ cười nói:
- Đây này, anh chỉ ví dụ cho em thấy một chuyện nhỏ mà em kể thôi nhé. Em bảo thằng con em chỉ thiếu 1 điểm nữa để vào trường loại 1 đúng không mà em thừa khả năng để xin cho nó nhưng em đã không xin vì em muốn cho nó phải “trả giá” cho việc học hành không ra gì, đúng không? Trong chuyện này anh không nói là em đã sai, nhưng chỉ là về lý thuyết thôi em ạ. Nhưng nếu anh là chồng em và giả thử hồi ấy nếu em xin cho con vào trường tốt thì có khi anh sẽ đỡ được hai mối lo: thứ nhất là lo tương lai của con khi ở môi trường học tập không tốt, và hai là nỗi lo rằng nó lớn lên với tâm lý mẹ không quan tâm và không yêu nó em à. Em thấy cái nào là quan trọng hơn. Đấy là anh chưa kể đến chuyện người ngoài người ta sẽ coi thường em, “cô ấy làm ở chỗ ấy mà không xin được cho con…”
- Em không quan tâm đến họ nghĩ gì, em chỉ muốn làm điều mà em cho là đúng thôi…
- Em vẫn bướng bỉnh chả khác ngày xưa…
Rồi Vũ với tay lấy cái điều khiển chọn bài trên ti vi…
- Anh sẽ tặng em bài Nhớ mùa thu Hà Nội nhé: “… chiều thu hồ Tây ….bầy sâm cầm nhỏ vỗ cánh mặt trời …”
Hát đến đây, Vũ nhìn tôi bảo:
- Em có còn mong được vỗ cánh mặt trời không hả cô bé?
Cuối buổi, Vũ chỉ tay vào một hộp lớn và bảo:
- Đây là bình rượu ngâm sâm cầm rất quí, rất bổ, anh phải thuê người lùng mãi mới săn được. Anh nhờ em ngày mai đem đến cho anh A. Chủ tịch hộ anh, nói là anh bận quá không đến được. Em giúp anh được chứ ? À mà này, nhớ diện đèm đẹp chút nhé.
Tôi đem bình rượu về nhà, sáng hôm sau thức dậy thấy Khôi đang ngắm nghía cái bình rượu của Vũ nên giải thích:
- Của Vũ nhờ em đem biếu sếp. Rượu ngâm sâm cầm đấy, bổ lắm.
- Sâm cầm à? Có phải là con chim trong bài hát “ sâm cầm nhỏ vỗ cánh mặt trời” không nhỉ? Khôi hỏi lại.
- Đúng rồi đấy. Loài chim này sống ở bên Hàn Quốc chuyên môn ăn sâm nên thịt nó bổ lắm. Hồi xưa vua quan toàn bắt người ta nộp cống sâm cầm đó.
- Em bảo con chim này ăm sâm à? Chồng tôi mân mê cái lọ vẻ hoài nghi. – Anh thì nghĩ không phải, em có thấy con này chân nó có màng không, vậy thì làm sao nó có thể bới củ sâm lên mà ăn được. Có khi nó chỉ là một con le le hay vịt nước ở quê anh có đầy chớ sâm cầm chi.
Ờ nhỉ, sao tôi lại không nhận ra điều này, mà tôi có bao giờ biết con sâm cầm là như thế nào đâu. Nhưng, thôi, tôi quay sang gắt nhỏ:
- Anh buồn cười thật, anh Vũ là dân Hà Nội gốc, nhà anh ấy ở gần Hồ Tây, anh ấy bảo thế thì chắc là đúng thế. Với lại của anh ấy đi biếu người ta thì kệ họ. Mình quan tâm làm gì.
***
Hồi ấy, ngoài những lý do về hoàn cảnh gia đình, về nỗi mặc cảm là dân miền Trung nhọc nhằn, còn một điều mơ hồ về Vũ khiến tôi đã bỏ lại anh và Hà Nội sau lưng để về quê.
Vũ có thể được coi là một hình mẫu lý tưởng cho những cô gái trẻ như tôi vào thời giữa những năm 80. Cao to, đẹp trai anh có cái vẻ phong trần nhưng lịch lãm của người Hà Nội gốc. Xe máy (hồi ấy chỉ có loại xe Cúp Hon đa là nhất) anh thường làm đám bạn gái tôi ghen tị mỗi lúc thấy anh đến trường đón tôi đi chơi. Vũ học năm cuối Đại học Kiến trúc. Anh bảo anh quyết tâm “tấn công” tôi bằng được ngay lần đầu tiên thấy tôi trên sân khấu làm MC cho chương trình giao lưu giữa hai trường Đại học.
Không thể nói là tôi không xốn xang trước Vũ nhưng tôi tự biết tính mình ngang bướng, khó chiều, đã thế lại luôn đa nghi trước những chàng trai có vẻ ngoài bắt mắt mà tâm hồn rỗng tuếch, rồi bao lũ bạn gái đã cho tôi những bài học kinh nghiệm đau đớn trên tình trường của chúng khiến cho tôi luôn biết kìm nén trái tim mình.
Có thể biết con đường chinh phục trái tim tôi không dễ dàng bằng vật chất hoặc những lời nói hoa mỹ, Vũ đã chọn cách “mưa dầm thấm lâu”, rủ các bạn tôi và tôi đi chơi đây đó, sau đó là rủ tôi cùng anh lang thang những đình chùa, miếu mạo, những thắng cảnh gần Hà Nội vào những ngày chủ nhật mà chúng tôi được nghỉ. Vũ giải thích là để lấy tư liệu cho đồ án tốt nghiệp của anh. Trong những lúc lang thang như thế, anh tỏ ra là một người có phong cách cư xử nhẹ nhàng, chu đáo, lịch sự nên đi với Vũ tôi cảm thấy rất yên tâm. Với nhiều người chúng tôi đã là “một cặp trời sinh”
Có lẽ tôi cũng đã ngã vào vòng tay của Vũ nếu không có một lần nọ…
Tối hôm ấy, tôi đi học thêm ngoại ngữ trở về bằng xe đạp. Vũ đã đến chờ tôi bên ngoài. Biết tính tôi không thích phụ thuộc nên anh đi xe máy chầm chậm ngay bên cạnh vừa đi vừa nói chuyện vui vẻ.
Bỗng chốc, một đám con gái đi xe đạp vượt qua phía bên phải tôi và khi chao tay lái, xe tôi đã mắc vào bánh sau xe đạp của một cô gái làm tôi lạng quạng ngã nhào. Vũ lo lắng, dừng xe chạy lại đỡ tôi dậy. Biết tôi không sao, anh dắt xe, đưa tôi vào lề đường và dặn tôi đứng đó chờ. Lát sau Vũ quay lại hí hửng bảo tôi:
- Anh vừa cho chúng nó một trận, cho chúng nó hết nhí nhố với em.
- Anh làm thế nào?
- Anh tông xe vào chúng nó
- Chết, sao anh lại làm thế? Nhỡ ai biết được người ta báo công an thì sao?
- Em yên tâm, anh đã có cách đối phó. Đơn giản là không ai được phép động đến một sợi lông của người anh yêu…
Tôi im lặng đi bên cạnh Vũ, cảm thấy một sự ngột ngạt khó tả.
Sau đó, tôi đã nhìn Vũ với đôi mắt khác. Tôi không thể nêu lý do để chia tay với Vũ bởi dù sao đó cũng chỉ là những cảm nhận mơ hồ của tôi về sự ích kỷ của anh. Khi gọi đó là sự ích kỷ, có vẻ như tôi đã nặng lời, nhất là khi đem so sánh với những điều anh đã làm cho tôi, vì tôi. Nhưng nếu không nghĩ như thế tôi sẽ khó lòng có thể dứt bỏ anh được.
****
Ít lâu sau ngày tôi đem món quà rượu sâm cầm Vũ đưa lên biếu sếp, tôi đã được sếp gọi lên và đề nghị tôi làm thư ký cho ông. Sau đó chỉ một thời gian ngắn tôi đã được đề bạt làm Phó chánh Văn phòng. Dù có hơi ngạc nhiên vì tại sao mọi việc có vẻ hanh thông như thế khác hẳn với những qui định và thủ tục thường thấy, kể cả thái độ của những người trước đây luôn xét nét nhìn tôi bằng đôi mắt nghi ngại, thì nay lại nói về tôi với những lời có cánh. Nhưng tôi cũng không hề nghĩ rằng có mối liên hệ gì giữa món quà của Vũ với việc này.
Thật ra những công việc mà tôi được giao rất phù hợp với chuyên môn sở trường của tôi và vì vậy trong vai trò này tôi có thể tự đánh giá là mình làm khá tốt. Tôi càng tin hơn rằng cuối cùng người ta đã nhận ra được chân giá trị của tôi và đã biết sử dụng người một cách đúng chỗ. Tôi cũng đã tin và tràn trề hy vong một ngày nào đó sẽ vươn xa đến một vị trí mà theo như người ta bảo: “khó có ai xứng đáng hơn chị”.
Trong một cuộc họp giao ban hàng tuần, khi thảo luận đến dự án đầu tư của công ty X. tôi đã nêu ý kiến cho rằng không nên giao dự án này cho công ty đó bởi lẽ đây là một vị trí đẹp, giáp ngay bờ biển gần trung tâm thành phố nên để làm khu vực bãi tắm công cộng cho dân. Hơn nữa, công ty X. đã có nhiều dự án đầu tư nhưng hình như họ dây dưa, không khởi công, tôi cũng cho rằng họ là những nhà đầu cơ đất và ngờ rằng họ đang cố tình kéo dài thời gian để bán lại dự án. Sau khi tôi nói xong, cả cuộc họp không có ý kiến gì cả. Câu chuyện này tôi cũng dần quên vì thực ra không thuộc lĩnh vực mình phụ trách
Bẵng đi một thời gian, một tờ báo trung ương bỗng dưng đăng tin về hàng loạt những vụ việc liên quan đến chuyển quyền sử dụng đất ở tỉnh tôi, trong đó có dự án công ty X. đang thực hiện tại bãi biển. Trong bài báo, không hiểu phóng viên khai thác ở đâu ra ý kiến của tôi đã phát biểu về việc đề nghị không đồng ý cho dự án này. Rồi một loạt những báo khác cũng đăng thông tin và có báo đã đến trực tiếp phỏng vấn tôi như một người có ý kiến trái chiều về chuyện này. Dù rất cẩn trọng trong chuyện phát biểu với giới báo chí nhưng tôi vẫn bị họ xáo xào những lời nói của mình theo hướng của họ và những chuyện phiền toái đã đến với tôi như một kết cục không thể khác. Rồi tự dưng tôi trở nên như một nhân vật “dám nói dám chịu trách nhiệm” trong bối cảnh nhiều chuyện rắc rối về đất đai đã trở thành tâm điểm của dư luận. Không biết bên ngoài họ hiểu về tôi thế nào nhưng ở cơ quan tôi đã nhận thấy nhiều ánh mắt nghi ngờ của sếp và đồng nghiệp. Tôi không thể thanh minh mọi chuyện cho mình bởi có nói gì đi nữa thì người ta cũng cho là khác. Một cậu nhỏ thuộc loại đệ tử của tôi chả biết nghe ngóng ở đâu rỉ tai tôi nói rằng: “Hôm nọ các sếp họp có đặt vấn đề tại sao chị không nhận phần đất của Công ty X. bố trí, người ta đang nghi chị chơi lật kèo gì họ đó. Chị lo mà cẩn thận”
Giữa lúc mọi sự đang rối beng thì tôi lại nhận được điện thoại của Vũ. Thêm một lần ngạc nhiên khi anh nói đã biết mọi chuyện rắc rối. Nhưng những điều anh nói sau đó đã khiến tôi choáng váng:
- Anh không ngờ em vẫn còn ngu ngơ như thế. Chả nhẽ em không biết Công ty X. chính là con của Công ty anh à? Mà em cũng đừng tưởng rằng tự nhiên em lại được lên chức lên quyền như thế là do năng lực trình độ của bản thân. Tất cả, tất cả là do anh đã dàn dựng cho em, làm cho em đẹp mặt. Vậy mà bây giờ em lại trở mặt chống lại anh. Anh thật không còn hiểu em ra làm sao nữa
***
Tôi cay đắng nhận ra. Thì ra tôi cũng chỉ là một con sâm cầm ngâm rượu. Một con sâm cầm mà Vũ biết rõ nó chỉ là một trong những giống loài le le vịt nước bình thường nhưng đã được người đời tô vẽ bằng những huyền thoại để biến nó trở nên quí giá. Vũ đã thành công trong công cuộc làm giàu, thành công cả trong việc chinh phục những đỉnh cao quyền lực nhờ vào việc biết cách hiến tế những con sâm cầm đã được khoác lên những lớp áo của huyền thoại để tạo dựng những mối quan hệ cần thiết. Chỉ có những người như Khôi, đã nhận ra cái chân có màng của những con sâm cầm nhưng anh chỉ đơn thuần là một nhà khoa học, không tham gia vào chuyện chính trị chính em, chỉ có tôi là kẻ ngu ngơ suốt đời ngơ ngác trước những quan hệ đầy toan tính vụ lợi …
Tôi thở dài cầm lá đơn xin thôi việc lên gặp Chánh Văn phòng...
Sâm cầm lại thêm một lần nữa ngơ ngác…
